
Mbang Pandé Mata, Lus Pandé Dundung, Reno Pandé Tepo

(Tulur Curup Kudut Na’a Le Anak Wan)
(Latang
te asé-ka’é Manggarai Barat)
Le Romo/Tuang Ino Sutam
1
Leso Kamis cain, tanggal pitu nipun
wulang telu retusn, ntaung sua sebu ca-mpulu ciok tingon
2
Énga rétang, ndurus lu’u, reno cengong, rabi nai
Ai Manggarai Barat cadat le mbang, kudu le lus, tepo le
reno
Lus pandé dundung
salé Culu le usang ru toé lulung
Ronggo do’ong oné Nobo le usang ronco toé dopo
Mbang pandé mata pédék oné Waé Mésé le usang rejék toé
beté
Pété ka’éng penong waé pandé ra’ék, toé mba’é
3
Mbang hitu labok kampongy, léok béoy, dolong goloy:
Ngoy salé Merombok agu Tompong pandé tompok
Randangy oné Pacar ba da’at
Lélés Tana Déréng ba sékék agu lénggé
Maiy oné Capi agu Bari pandé langki agu nangki
Husury oné Sok Rutung agu Lobo Husu pandé cugul
Éjory oné Wéor pandé mbékot agu wédol
Raés oné Kapér, Nanga Naé agu Handél ba maél agu kélobalé
Libay oné Nggilat ba ringang
Lakoy oné Gorontalo, Labuan Bajo pandé bambo

4
Mbang ba rampas ai toé manga ta’ang
Reno ba kekop ai toé manga letok
Lehés pandé rené ai toé manga embé
Lus pandé dundung ai toé manga dukut
5
Reno tana mamur nawa de pisad ata
Ata alo lako toé baro, ngo toé tombos
René le tana lehés, mboset oné mboreks
caké ngais kudut ita sa’id, haéng wa’id, pecing wekid
6
Ledong mbaru losi taung rantang rantuk le watu
Ledong osang ka’éng rantang cabét ali waé
Ledong golo baté lonto rantang koso le ronco
Ledong natas baté labar rantang mata tatap ali tana
Sanggéd ceca mesa, kodong poto, bora mora
Pukul weki Culu nekek oné Cecer,
Mongko weki Nobo ongko oné Cekonobo
Bérit oné ndéi, léhang oné ténda

7
Salang peno tana, codek le mborek
Jembatan ba le mbang, rutuk le lus
Watu nggere nggaur, haju hele-haur
Lamba salang toé ngancéng liba ata
Beté salang redé, cikat salang di’a
Adak tana toé ngancéng la’at ai lamba salang
Asé-ka’é toé raés ai toé ngancéng lagé

8
Rétang walu oné pu’u watu agu haju lélo kapu de Mori
Andung
Rétang nenep oné nendep lélo bengkes oné Mori Cedek
Rétang ngéngés oné kébé lélo lé’é de Mori Mésé
Rétang lorang hola-hobas lélo momang de Mori Sombang
9
Mai ga ité cahir ati, pati naid kamping asé-ka’é situt mosé
pa’it
Mai ga ité raés asé-ka’é situt rémé saép ai toé ngancéng
kawés
Mai ga campé kudut kaér de sanggéd hindi-haés, agu niwi
naés
Mai ga rojok posko kudut ongko agu mongko kolé lor agu
bombong
Mai ga ité ngaji kamping Jari kudut ahirs le nabit ba ngalis
Mai ga ité sawal agu Ngaran kudut dadangs oné mai da’at mangan kolé ras
Mai ga lenung Mori Nggeluk kudut werus agu tenung mosé weru
ata helukn
10
Le raés de Mori Keraéng, le sémbéng de Mori Mésé
Nahé sanggéd asé-ka’é dité salé Manggarai Barat randang kolé
rangd
Sanggéd ata hena le
mbang gancas kolé rangad
Sanggéd ata hena le reno petok kolé lendord
Sanggéd situ hena le lus dumpu kolé ludungd
Sanggéd ata luhap ali usang uwa kolés haéng wulang,
langkas haéng ntalas
Melo, Cekonobo, 13 Maret 2019, dilanjutkan di Ruteng, 16 Maret 2019
Terjemahan:
Banjir Mematikan, Longsor Mendorong, Geseran Tanah
Mematahkan
(Mengisahkan
Untuk Diingat Oleh Anak Cucu)
(Untuk
saudara/i di Manggarai Barat)
Oleh Rm. Ino Sutam

1
Hari Kamis datangnya, tanggal tujuh diketahui/dikenang
Bulan Maret diputuskan, tahun 2019 diingat
2
Terdengar tangisan, air mata jatuh, tengkuk jatuh, hati
tercabik
Karena Manggarai Barat tersandung banjir, dikejar longsor,
dipatahkan geseran tanah
Longsor yang mendorong di Culu, karena hujan yang tak habis
Timbunan (ranting) tersangkut di Nobo karena hujan-banjir tak berakhir
Banjir mematikan terdapat di Kali Mese, karena hujan lebat
tak putus
Tempat tinggal penuh air
merenggut, tak tersisa
3
Banjir itu mengelilingi, menyerang, dan mengejar (beberapa)
kampung:
Dia pergi ke Marombok dan Tompong membuat kerdil
Dia meramaikan/sampai di Pacar membawa keburukan
Mengitari Tanah Dereng membawa beban dan kemiskinan
Datang di Capi dan Bari membuat ikatan dan kutukan
Merabah ke Sok Rutung dan Lobo Husu membalikkan
Pesiar juga ke Weor membuat bengkok dan gila
Menemani Kaper, Nanga Nae, dan Handel bawa kelelahan dan sengsara
Tiba di Nggilat membawa kekurusan/tidak sehat
Berjalan di Gorontalo, Labuan Bajo kematian (ternak)
4
Banjir memerangi karena tidak terlindungi
Longsor besar mengecilkan karena tidak tertahan
Tanah hancur menindih karena tidak digendong/terikat
Longsor mendorong karena tidak ada simpul
5
Longsor besar meregang nyawa beberapa orang
Delapan orang berjalan tanpa pamit, pergi tanpa beritahu
(meninggal)
Ditindis oleh tanah yang hancur, masuk ke dalam lumpur
Digali supaya kepala, kakinya dikenal, tubuhnya dikenal
6
Meninggalkan rumah, meluputkan diri takut kena batu
Meninggalkan tempat tinggal takut tersangkut air
Meninggalkan kampung takut tersapu banjir
Meninggalkan halaman bermain takut mati tertutup tanah
Semua barang habis, pakaian ditarik, kekayaan hilang
Terkumpul warga Culu di Kampung Cecer
Warga Nobo terkumpul di Cekonobo
Tersandar dan tidur di tenda
7
Jalan penuh tanah, ditutupi lumpur
Jembatan dibawa banjir, dihancurkan longsor
Batu dan kayur berserakan
Jalan tertutup tak bisa dilewati orang
Putuskan jalan hubung, terbelah jalan baik
Pemerintah tidak bisa kunjung karena jalan dirintangi
Sanak-saudara tidak bisa menemai karena tak bisa lewat
8
Menangis duka pada tempat asing mengharapkan Tuhan Pemegang
Menangis tersedu di kegelapan mengharapkan Tuhan Mahacerdas
Menangis sedih di bukit mengharapkan jalan Tuhan Mahabesar
Tangis ratapan gelisah menantikan cinta Tuhan Mahakasih
9
Marilah membagi hati, membelah nafas bagi saudara/i itu yang
hidupnya pahit
Marilah menemani saudara-saudara itu yang lapar karena tidak
bisa bekerja
Marilah membantu supaya dikeluarkan kemalangan, kepiluan
Marilah membangun posko supaya mereka bisa berkembang lagi
Marilah kita berdoa kepada Sang Penjadi agar diberi rahmat
untuk kelapangan
Marilah kita memohon kepada Sang Pemilik, agar dikeluarkan
dari keburukan supaya bertumbuh lagi
Marilah mengikuti Tuhan yang Kudus untuk mengambil dan
menenun hidup baru yang lurus/baik
10
Karena bimbingan Tuhan Allah, lindungan Tuhan yang Mahabesar
Semoga saudara/i di Manggarai Barat bertumbuh lagi semangatnya
Semoga mereka terkena banjir cerah kembali wajahnya
Mereka yang terkena longsor besar memperoleh pemulihan
Mereka yang terkena longsor mendapat kesempatan untuk
bertunas lagi
Mereka yang pucat karena hujan bertumbuh lagi sampai ke
bulan,
bertambah
tinggi sampai bintang
Melo, Cekonobo, 13 Maret 2019, dilanjutkan di Ruteng, 16 Maret 2019
Ket: *)“Puisi ini dibacakan saat kegiatan 1000 lilin di Lapangan Motang Rua, Sabtu (16/3/2019) untuk para korban bencana di Manggarai Barat” Penulis adalah Dosen STKIP Santu Paulus Ruteng. Salah satu karyanya telah diterbitkan oleh LPPM Santu Paulus Ruteng, dengan Judul: Cal leleng Do, Do lelang ca (Satu sama dengan Banyak, Banyak sama dengan satu)

PUISI Bahasa Manggarai Oleh Dr. Inosensius Sutam Untuk Korban BencanaManggarai Barat
Reviewed by www.surya.com
on
Maret 19, 2019
Rating:
Tidak ada komentar: